Cưỡng chế nợ thuế là biện pháp hành chính mà cơ quan thuế áp dụng để buộc tổ chức, cá nhân nợ thuế thực hiện nghĩa vụ thuế của mình khi không tự nguyện thanh toán. Đây là một công cụ quan trọng trong quản lý thuế, nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ các khoản thuế cho ngân sách nhà nước. Cưỡng chế nợ thuế được thực hiện theo các hình thức như phong tỏa tài khoản, khấu trừ thu nhập, hoặc cưỡng chế tài sản để thu hồi nợ thuế. Bài viết này ACC Đồng Nai sẽ giúp quý khách hiểu rõ hơn về Cưỡng chế nợ thuế là gì?
1. Cưỡng chế nợ thuế là gì?
Cưỡng chế nợ thuế là một biện pháp hành chính được Tổng cục Thuế áp dụng nhằm xử lý tình trạng nợ thuế của các doanh nghiệp hoặc cá nhân có khả năng thu hồi, nhưng không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ thuế. Theo quy định của Luật Quản lý Thuế, khi doanh nghiệp không nộp thuế đúng hạn, cơ quan thuế sẽ áp dụng các biện pháp cưỡng chế như phong tỏa tài khoản ngân hàng, khấu trừ thu nhập hoặc tịch thu tài sản để thu hồi nợ thuế. Việc cưỡng chế nợ thuế giúp đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước và thực hiện nghĩa vụ tài chính của các tổ chức, cá nhân đối với nhà nước.
2. Trường hợp doanh nghiệp bị cưỡng chế nợ thuế
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Thông tư 215/2013/TT-BTC, có bốn trường hợp mà doanh nghiệp có thể bị cưỡng chế thuế. Thứ nhất, khi người nộp thuế nợ tiền thuế và tiền chậm nộp thuế đã quá 90 ngày kể từ ngày hết hạn hoặc gia hạn nộp thuế theo quy định. Thứ hai, khi người nộp thuế có hành vi bỏ trốn hoặc tẩu tán tài sản trong khi vẫn còn nợ thuế và các khoản tiền liên quan. Thứ ba, nếu người nộp thuế không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế trong thời hạn 10 ngày kể từ khi nhận được quyết định này. Cuối cùng, nếu người nộp thuế không thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế sau thời hạn quy định, trừ trường hợp được hoãn hoặc tạm đình chỉ thi hành.
Ngoài ra, còn một số trường hợp khác cũng sẽ bị cưỡng chế nợ thuế, bao gồm tổ chức tín dụng không thực hiện quyết định xử phạt hành chính về thuế, tổ chức bảo lãnh nộp thuế cho người nộp thuế mà không thực hiện nghĩa vụ nộp đủ số tiền vào ngân sách nhà nước, kho bạc nhà nước không trích chuyển tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế, và các tổ chức, cá nhân liên quan không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế.
3. Quy trình cưỡng chế nợ thuế
Để thực hiện cưỡng chế nợ thuế, cơ quan thuế phải thực hiện các bước cụ thể như sau:
Bước 1: Xác định người nợ thuế phải cưỡng chế
Cơ quan thuế sẽ lập danh sách người nợ thuế bị cưỡng chế theo mẫu số 20/QTR-CCT. Mỗi tháng, chậm nhất sau ba ngày làm việc kể từ khi khóa sổ thuế, công chức thuế phải hoàn thành danh sách và trình thủ trưởng cơ quan thuế duyệt. Tiếp theo, công chức sẽ gửi thông báo cưỡng chế theo mẫu số 09-TB/CCNT, nhằm nhắc nhở người nợ thuế thực hiện nghĩa vụ nộp thuế trước khi áp dụng biện pháp cưỡng chế. Thông báo này phải được gửi ngay sau khi ký.
Bước 2: Thu thập, xác minh và kiểm tra thông tin
Cơ quan thuế sẽ thu thập thông tin về nơi mở tài khoản ngân hàng của người nợ thuế, bao gồm tên ngân hàng, kho bạc, số hiệu tài khoản và các giao dịch. Thông tin này sẽ được xác minh qua hồ sơ đăng ký thuế, khai thuế, và các nguồn khác. Nếu người nợ thuế không cung cấp thông tin trong vòng 5 ngày làm việc, cơ quan thuế sẽ thực hiện kiểm tra tại trụ sở của người nợ thuế. Nếu xác minh không đủ căn cứ để áp dụng biện pháp cưỡng chế, cơ quan thuế sẽ chuyển sang biện pháp khác.
Bước 3: Tổ chức thực hiện cưỡng chế
Cơ quan thuế sẽ lập tờ trình đề xuất biện pháp cưỡng chế, bao gồm các văn bản liên quan như thông báo cưỡng chế, biên bản làm việc với người nợ thuế và thông báo tiền thuế nợ. Tờ trình này phải được trình thủ trưởng cơ quan thuế duyệt trong thời gian không quá hai ngày làm việc. Sau khi duyệt, thủ trưởng cơ quan thuế sẽ ký quyết định cưỡng chế nợ thuế và ban hành quyết định trong vòng hai ngày làm việc.
Bước 4: Theo dõi quá trình thực hiện cưỡng chế nợ thuế
Công chức thực hiện cưỡng chế phải báo cáo kết quả cho thủ trưởng cơ quan thuế trong ngày làm việc tiếp theo. Hàng tháng, công chức sẽ tổng hợp tình hình cưỡng chế và gửi báo cáo cho cơ quan thuế cấp trên trước ngày 10 hàng tháng. Hồ sơ cưỡng chế nợ thuế sẽ được lưu trữ riêng cho từng người nợ thuế và theo từng quyết định cưỡng chế tại bộ phận quản lý nợ và cưỡng chế thuế.
Các bước trên giúp cơ quan thuế tổ chức, triển khai và giám sát quá trình cưỡng chế nợ thuế một cách hiệu quả, đảm bảo thu hồi nợ thuế cho ngân sách nhà nước.
4. Ảnh hưởng của doanh nghiệp khi bị cưỡng chế nợ thuế
Căn cứ theo quy định tại Nghị định 126/2020/NĐ-CP, khi người nộp thuế thuộc trường hợp bị cưỡng chế, cơ quan thuế sẽ áp dụng các biện pháp cưỡng chế cụ thể nhằm thu hồi số tiền thuế nợ, tiền phạt và tiền chậm nộp thuế vào ngân sách nhà nước. Các biện pháp cưỡng chế bao gồm: trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế tại kho bạc nhà nước hoặc tổ chức tín dụng, yêu cầu phong tỏa tài khoản, khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập, thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng, kê biên tài sản và bán đấu giá tài sản theo quy định của pháp luật, thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế do tổ chức, cá nhân đang giữ, và thu hồi các giấy tờ như giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề.
Nguyên tắc áp dụng các biện pháp cưỡng chế là doanh nghiệp hoặc cá nhân bị cưỡng chế sẽ phải đối mặt với các biện pháp tiếp theo nếu không thể thực hiện biện pháp trước đó, hoặc khi đã áp dụng mà vẫn không thu hồi đủ số tiền thuế nợ và các khoản phạt. Đặc biệt, biện pháp khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập chỉ được áp dụng đối với các cá nhân nộp thuế.
5. Câu hỏi thường gặp
Cưỡng chế nợ thuế chỉ áp dụng đối với cá nhân?
Không, cưỡng chế nợ thuế được áp dụng cho cả cá nhân và tổ chức khi họ có hành vi trốn thuế, chậm nộp thuế hoặc không chấp hành quyết định xử phạt hành chính về thuế.
Cơ quan thuế có quyền tịch thu tài sản của người nợ thuế để thanh toán nợ?
Có, nhưng có điều kiện. Cơ quan thuế có quyền áp dụng biện pháp cưỡng chế tịch thu tài sản của người nợ thuế để thanh toán nợ, tuy nhiên phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật và thực hiện theo trình tự pháp lý.
Chỉ khi nào người nợ thuế không có khả năng thanh toán thì mới bị cưỡng chế?
Không, ngay cả khi người nợ thuế có khả năng thanh toán nhưng cố tình không thanh toán thì vẫn có thể bị cưỡng chế. Mục đích của cưỡng chế là đảm bảo cho ngân sách nhà nước được thu đủ số thuế phải nộp.
Hy vọng qua bài viết, ACC Đồng Nai đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Cưỡng chế nợ thuế là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC Đồng Nai nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.
