Biện pháp cưỡng chế là gì?

Biện pháp cưỡng chế là các hành động hoặc quyết định được cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng nhằm buộc cá nhân, tổ chức thực hiện nghĩa vụ hoặc chấp hành quy định pháp luật. Đây là công cụ bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước, được thực hiện khi có hành vi vi phạm hoặc không tuân thủ quy định pháp luật. Bài viết này ACC Đồng Nai sẽ giúp quý khách hiểu rõ hơn về Biện pháp cưỡng chế là gì?

1. Biện pháp cưỡng chế là gì?

Biện pháp cưỡng chế là biện pháp bắt buộc cá nhân hoặc tổ chức phải thực hiện một nghĩa vụ, trách nhiệm theo quyết định đã có hiệu lực pháp luật của cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền. Đây là công cụ nhằm đảm bảo việc tuân thủ pháp luật và thực hiện các nghĩa vụ một cách nghiêm túc.

2. Biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự là gì?

Áp giải và dẫn giải: Áp giải là biện pháp áp dụng đối với người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp hoặc người bị buộc tội nhằm đưa họ đến địa điểm theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền. Dẫn giải áp dụng cho các đối tượng như: người làm chứng vắng mặt không có lý do chính đáng, người bị hại từ chối giám định theo quyết định trưng cầu mà không có lý do bất khả kháng, hoặc người bị tố giác, kiến nghị khởi tố nhưng vắng mặt không có lý do chính đáng. Thẩm quyền ra quyết định áp giải hoặc dẫn giải thuộc về điều tra viên, cấp trưởng cơ quan điều tra, kiểm sát viên, thẩm phán chủ tọa phiên tòa và hội đồng xét xử. Không được áp dụng biện pháp này vào ban đêm hoặc với người già yếu, người bệnh nặng có xác nhận của cơ quan y tế.

Kê biên tài sản: Kê biên tài sản được áp dụng đối với bị can, bị cáo trong các vụ án có khả năng bị phạt tiền, tịch thu tài sản, hoặc để đảm bảo bồi thường thiệt hại. Thẩm quyền ra quyết định kê biên bao gồm thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra các cấp (cần thông báo ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp), viện trưởng, phó viện trưởng viện kiểm sát các cấp, chánh án, phó chánh án tòa án nhân dân và quân sự các cấp, cũng như thẩm phán chủ tọa phiên tòa.

Phong tỏa tài khoản: Phong tỏa tài khoản áp dụng đối với người bị buộc tội có tài khoản tại tổ chức tín dụng hoặc Kho bạc Nhà nước, nếu liên quan đến tội danh có hình phạt tiền, tịch thu tài sản, hoặc để đảm bảo bồi thường thiệt hại. Trường hợp đặc biệt, tài khoản của người khác cũng có thể bị phong tỏa nếu có căn cứ xác định số tiền liên quan đến hành vi phạm tội. Thẩm quyền ra quyết định phong tỏa tương tự như kê biên tài sản. Việc phong tỏa chỉ áp dụng cho số tiền tương ứng với mức phạt hoặc thiệt hại phải bồi thường, và người thực hiện giải tỏa trái phép sẽ bị xử lý hình sự.

Ba biện pháp này đều nhằm đảm bảo việc thực hiện trách nhiệm pháp lý và duy trì trật tự pháp luật trong quá trình tố tụng.

Xem thêm: Cưỡng chế hành chính là gì?

3. Đặc điểm của biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự

Biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự mang những đặc điểm và tính chất đặc thù như sau:

• Có tính chất cưỡng bức: Đây là các biện pháp bắt buộc do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện, sử dụng quyền lực công để ép buộc đối tượng phải chấp hành theo đúng quy định pháp luật, ngay cả khi họ không tự nguyện thực hiện.
• Thực hiện bởi cơ quan, người có thẩm quyền tố tụng: Các biện pháp này chỉ được áp dụng bởi những cơ quan và cá nhân được pháp luật trao quyền, như cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án và các cá nhân có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
• Đối tượng áp dụng cụ thể: Bao gồm người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị can, bị cáo và các đối tượng liên quan khác tùy theo từng biện pháp cưỡng chế cụ thể.
• Mục đích: Nhằm đảm bảo quá trình tố tụng diễn ra đúng pháp luật, phục vụ cho các hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan và duy trì trật tự pháp luật.

Những biện pháp này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tính nghiêm minh của pháp luật và đảm bảo hiệu quả của quá trình tố tụng hình sự.

4. Câu hỏi thường gặp

Bất cứ ai cũng có quyền áp dụng biện pháp cưỡng chế?

Không, chỉ có những cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật mới được phép áp dụng biện pháp cưỡng chế. Ví dụ: cơ quan thi hành án, cơ quan công an, tòa án…

Biện pháp cưỡng chế luôn đi kèm với việc sử dụng bạo lực?

Không, mặc dù trong một số trường hợp, biện pháp cưỡng chế có thể liên quan đến việc sử dụng vũ lực hợp pháp, nhưng không phải tất cả các biện pháp cưỡng chế đều như vậy. Có nhiều biện pháp cưỡng chế khác như: kê biên tài sản, tạm giữ tài sản, cấm xuất cảnh…

Biện pháp cưỡng chế chỉ được áp dụng khi người vi phạm không tự nguyện chấp hành?

Đúng, biện pháp cưỡng chế chỉ được áp dụng khi người vi phạm không tự nguyện chấp hành quyết định xử lý của cơ quan có thẩm quyền.

Hy vọng qua bài viết, ACC Đồng Nai  đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Biện pháp cưỡng chế là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC  Đồng Nai nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.