Chi tiêu chính phủ là các khoản chi dùng từ ngân sách nhà nước để đầu tư, cung ứng hàng hóa và dịch vụ công cộng, nhằm đáp ứng các mục tiêu kinh tế – xã hội và duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước. Đây là công cụ quan trọng giúp chính phủ điều tiết kinh tế, ổn định xã hội và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Bài viết sau ACC Đồng Nai sẽ giúp quý khách hiểu rõ hơn về Chi tiêu Chính phủ là gì?
1. Chi tiêu Chính phủ là gì?
Chi tiêu chính phủ là các khoản chi tiêu, đầu tư hoặc thanh toán định kỳ do chính phủ thực hiện nhằm cung ứng các hàng hóa và dịch vụ công cộng. Các hoạt động này bao gồm phát triển cơ sở hạ tầng như đường xá, xây dựng trường học, đầu tư vào quân sự, y tế, chi tiêu hành chính, chi tiêu quốc phòng và an ninh và nhiều lĩnh vực khác phục vụ lợi ích chung của xã hội. Chi tiêu chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và là một thành phần không thể thiếu của tổng cầu trong nền kinh tế.
2. Nội dung của chi tiêu Chính phủ
Chi tiêu chính phủ bao gồm các khoản chi tiêu, đầu tư hoặc thanh toán định kỳ của chính phủ nhằm đáp ứng nhu cầu cung ứng hàng hóa và dịch vụ công cộng. Chi tiêu này được chia thành hai loại chính:
- Chi mua hàng hóa và dịch vụ: Đây là các khoản chi tiêu mà chính phủ thực hiện để mua sắm hàng hóa và dịch vụ từ các doanh nghiệp hoặc nhà cung cấp dịch vụ. Ví dụ bao gồm chi trả lương cho cán bộ công chức, chi phí mua sắm trang thiết bị, xây dựng cơ sở hạ tầng, và các khoản đầu tư vào các dự án công cộng.
- Chi chuyển nhượng: Đây là các khoản chi mà chính phủ sử dụng để chuyển tiền trực tiếp đến các cá nhân hoặc hộ gia đình, chẳng hạn như trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp y tế, hoặc các chương trình hỗ trợ người nghèo.
Chi tiêu chính phủ đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế với các tác động chính như:
- Tác động đến tổng cầu: Là một thành phần chính của tổng cầu, chi tiêu chính phủ ảnh hưởng đến sản xuất, giá cả và việc làm trong nền kinh tế.
- Tác động đến phân phối thu nhập: Các khoản chi chuyển nhượng giúp giảm bớt bất bình đẳng thu nhập và hỗ trợ các nhóm yếu thế trong xã hội.
- Tác động đến ổn định kinh tế: Trong các giai đoạn suy thoái kinh tế, tăng chi tiêu chính phủ có thể kích thích tăng trưởng và ổn định nền kinh tế.
Chi tiêu chính phủ không chỉ là một công cụ quan trọng để điều tiết kinh tế mà còn phản ánh trách nhiệm của nhà nước trong việc cải thiện đời sống xã hội. Tuy nhiên, việc xác định mức độ và cơ cấu chi tiêu hợp lý là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả và bền vững kinh tế trong dài hạn.
3. Ngân sách nhà nước được thu từ những nguồn nào?
Căn cứ theo Điều 2 Nghị định 163/2016/NĐ-CP, ngân sách nhà nước được hình thành từ nhiều nguồn thu khác nhau, cụ thể như sau:
Các khoản thu từ thuế và phí:
- Thuế do các tổ chức, cá nhân nộp theo quy định của các luật thuế.
- Lệ phí do các tổ chức, cá nhân nộp theo quy định pháp luật.
- Phí thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nước thực hiện hoặc do đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước thực hiện, sau khi trừ đi phần được giữ lại để bù đắp chi phí.
Thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nước:
- Lãi và các khoản thu khác từ hoạt động thăm dò, khai thác dầu, khí.
- Thu hồi vốn Nhà nước đầu tư tại các tổ chức kinh tế.
- Cổ tức, lợi nhuận được chia tại các doanh nghiệp mà Nhà nước có vốn góp.
- Lợi nhuận sau thuế còn lại của doanh nghiệp nhà nước sau khi trích lập các quỹ.
- Chênh lệch thu lớn hơn chi của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- Thu hồi tiền cho vay của Nhà nước, bao gồm cả gốc và lãi (trừ vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ).
Thu từ tài sản nhà nước và tài nguyên quốc gia:
- Tiền thu từ bán tài sản nhà nước, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất.
- Tiền sử dụng đất, cho thuê đất, thuê mặt nước, sử dụng khu vực biển.
- Tiền cho thuê và bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước.
- Các khoản thu từ tài sản được xác lập quyền sở hữu của Nhà nước.
- Thu cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước.
Các khoản thu khác:
- Tiền xử phạt vi phạm hành chính, phạt và tịch thu tài sản khác theo quy định pháp luật.
- Đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
- Viện trợ không hoàn lại từ Chính phủ, tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài cho Nhà nước Việt Nam hoặc cơ quan nhà nước ở địa phương.
- Thu từ quỹ dự trữ tài chính.
- Các khoản huy động đóng góp từ cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định.
- Các khoản thu khác theo quy định pháp luật.
Các nguồn thu này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, và quản lý nhà nước.
4. Quy định của hệ thống ngân sách nhà nước
Căn cứ theo Điều 6 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, hệ thống ngân sách nhà nước được tổ chức thành hai cấp chính: ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.
- Ngân sách trung ương: Đây là cấp ngân sách do Chính phủ quản lý, chịu trách nhiệm về các khoản thu và chi phục vụ cho các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh và các chương trình mang tính quốc gia.
- Ngân sách địa phương: Bao gồm ngân sách của các cấp chính quyền địa phương, được chia thành:
- Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Gồm ngân sách cấp tỉnh và ngân sách của các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh hoặc thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.
- Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh hoặc thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương: Gồm ngân sách cấp huyện và ngân sách của các xã, phường, thị trấn.
- Ngân sách xã, phường, thị trấn (cấp xã): Là cấp ngân sách thấp nhất trong hệ thống, phục vụ trực tiếp cho các hoạt động quản lý và phát triển cộng đồng tại địa phương.
Hệ thống ngân sách nhà nước được tổ chức rõ ràng và phân cấp hợp lý nhằm đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, phục vụ hiệu quả cho các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội ở cả cấp quốc gia và địa phương.
5. Câu hỏi thường gặp
Chi tiêu chính phủ luôn làm tăng nợ công của một quốc gia?
Không hẳn. Chi tiêu chính phủ có thể được tài trợ từ nhiều nguồn khác nhau như thuế, phát hành trái phiếu. Nếu thu nhập của chính phủ lớn hơn chi tiêu thì nợ công sẽ giảm. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là trong thời kỳ kinh tế khó khăn, chính phủ thường phải tăng chi tiêu để kích thích nền kinh tế, dẫn đến tăng nợ công.
Chi tiêu chính phủ quá lớn sẽ gây ra lạm phát?
Có thể. Nếu chính phủ in quá nhiều tiền để chi tiêu mà không có đủ hàng hóa và dịch vụ cung ứng thì lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế sẽ tăng lên, gây áp lực lên giá cả và dẫn đến lạm phát. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và lạm phát là phức tạp và còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Chi tiêu chính phủ không ảnh hưởng đến hoạt động của khu vực tư nhân?
Không đúng. Chi tiêu chính phủ có thể tác động đến khu vực tư nhân theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, khi chính phủ tăng chi tiêu cho xây dựng cơ sở hạ tầng, các doanh nghiệp xây dựng sẽ được hưởng lợi. Ngược lại, nếu chính phủ tăng thuế để tài trợ cho chi tiêu, các doanh nghiệp và người dân sẽ có ít tiền hơn để tiêu dùng và đầu tư.
Hy vọng qua bài viết, ACC Đồng Nai đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Chi tiêu chính phủ là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC Đồng Nai nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.
