Khiếu nại hành chính là quyền của cá nhân, tổ chức yêu cầu cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính mà họ cho rằng trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đây là một biện pháp pháp lý nhằm bảo vệ công bằng và đảm bảo quyền lợi của công dân trong quản lý hành chính nhà nước. Bài viết sau ACC Đồng Nai sẽ giúp quý khách hiểu rõ hơn về Khiếu nại hành chính là gì?
1. Khiếu nại hành chính là gì?
Khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước các quyết định hoặc hành vi hành chính. Theo quy định của pháp luật, cụ thể là Luật Khiếu nại, khiếu nại được hiểu là việc một cá nhân, tổ chức hoặc cán bộ, công chức, thông qua thủ tục được quy định, yêu cầu cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền xem xét lại:
- Quyết định hành chính.
- Hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước.
- Quyết định kỷ luật cán bộ, công chức.
Khiếu nại phát sinh khi người khiếu nại cho rằng quyết định, hành vi hoặc quyết định kỷ luật đó trái pháp luật và xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Hoạt động khiếu nại không chỉ là công cụ pháp lý để bảo vệ lợi ích cá nhân mà còn góp phần quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch, công khai và công bằng trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
2. Quy định về khiếu nại hành chính
Trong lịch sử Nhà nước và pháp luật Việt Nam, quyền khiếu nại đã tồn tại từ rất sớm dưới các triều đại phong kiến, thể hiện qua việc công dân có thể yêu cầu các cơ quan nhà nước xem xét lại các quyết định hoặc hành vi hành chính. Sau khi Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, quyền khiếu nại đã được công nhận và trở thành quyền hiến định của công dân. Cụ thể, Điều 29 của Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1959 quy định: “Công dân nước Việt Nam dân chủ cộng hòa có quyền khiếu nại và tố cáo với bất cứ cơ quan nhà nước nào về những hành vi vi phạm pháp luật của nhân viên cơ quan nhà nước.” Những quyền lợi của công dân, như quyền được bồi thường khi bị thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật của nhân viên nhà nước, cũng được ghi nhận.
Các Hiến pháp sau này, bao gồm Hiến pháp năm 1980 và Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi bổ sung năm 2001), tiếp tục bảo đảm quyền khiếu nại và tố cáo của công dân. Đặc biệt, Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 đã quy định chi tiết về việc giải quyết khiếu nại và tố cáo của công dân, cơ quan và tổ chức.
Thực tế, quyền khiếu nại đã trở thành một quyền cơ bản được Nhà nước tôn trọng và bảo vệ. Công dân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời cũng giúp ngăn ngừa các vi phạm từ phía các cơ quan nhà nước. Khiếu nại còn đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước, góp phần đảm bảo tính pháp chế trong các hoạt động của cơ quan, tổ chức và người có thẩm quyền.
Việc thực hiện quyền khiếu nại phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Công dân, cơ quan, tổ chức không thể bị cản trở trong việc thực hiện quyền này, nhưng cũng không được lạm dụng quyền khiếu nại để vu khống đối với cá nhân hay cơ quan nhà nước. Theo quy định hiện hành, khiếu nại có thể được thực hiện dưới hình thức trực tiếp hoặc bằng văn bản, yêu cầu cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hoặc hành vi hành chính mà họ cho là trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Ngoài ra, cán bộ, công chức, viên chức nhà nước (từ Vụ trưởng trở xuống) cũng có quyền khiếu nại khi phản đối quyết định kỷ luật do người có thẩm quyền quản lý ban hành đối với mình.
Khiếu nại hành chính và khiếu nại trong lĩnh vực tư pháp là hai hình thức khiếu nại khác nhau. Khiếu nại hành chính liên quan đến các quyết định hành chính và hành vi hành chính, trong khi khiếu nại tư pháp tập trung vào các quyết định tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền trong hệ thống tư pháp. Các quyết định hành chính có thể là các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức, viên chức nhà nước như khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, hạ ngạch, cách chức, hoặc buộc thôi việc.
Xem thêm: Thông tin về Trung tâm Hành chính công tỉnh Đồng Nai
3. Đặc điểm của khiếu nại hành chính
Khiếu nại có những đặc điểm cơ bản như sau:
Chủ thể khiếu nại là người có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm. Những cá nhân, cơ quan, tổ chức này có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền xem xét lại các quyết định hoặc hành vi hành chính mà họ cho là vi phạm quyền lợi của mình.
Đối tượng khiếu nại là các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước. Ngoài ra, khiếu nại còn có thể liên quan đến các quyết định xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức.
Thẩm quyền tiếp nhận khiếu nại được phân chia thành hai cấp:
- Khiếu nại lần đầu: Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu là người đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người thực hiện hành vi hành chính, hoặc trường hợp khởi kiện vụ án hành chính.
- Khiếu nại lần hai: Nếu khiếu nại lần đầu không được giải quyết thỏa đáng, thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu sẽ tiếp nhận và giải quyết khiếu nại lần hai. Ngoài ra, khiếu nại cũng có thể được khởi kiện tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.
Thời hiệu thực hiện khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày cá nhân nhận được quyết định hành chính hoặc từ khi biết được quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính xâm phạm quyền lợi của mình. Trong trường hợp vượt quá thời gian này, khiếu nại có thể không được chấp nhận, trừ những trường hợp đặc biệt.
Các hình thức khiếu nại hành chính:
Việc khiếu nại có thể được thực hiện bằng hai hình thức: đơn khiếu nại hoặc khiếu nại trực tiếp.
Khiếu nại bằng đơn: Trong trường hợp này, người khiếu nại cần viết đơn khiếu nại, trong đó phải ghi rõ các thông tin sau: ngày, tháng, năm khiếu nại; tên, địa chỉ của người khiếu nại; tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị khiếu nại; nội dung và lý do khiếu nại; tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại; và yêu cầu giải quyết của người khiếu nại. Đơn khiếu nại phải được ký tên hoặc điểm chỉ bởi người khiếu nại.
Khiếu nại trực tiếp: Trong trường hợp người khiếu nại đến trực tiếp để khiếu nại, người tiếp nhận khiếu nại có trách nhiệm hướng dẫn người khiếu nại viết đơn hoặc ghi lại nội dung khiếu nại bằng văn bản. Sau khi ghi xong, người tiếp nhận phải yêu cầu người khiếu nại ký hoặc điểm chỉ vào văn bản để xác nhận. Nội dung văn bản phải ghi đầy đủ các thông tin cần thiết theo quy định, bảo đảm tính chính xác và rõ ràng.
Xem thêm: Dịch vụ công tỉnh Đồng Nai
4. Câu hỏi thường gặp
Khiếu nại hành chính chỉ dành cho công dân?
Không, khiếu nại hành chính không chỉ dành riêng cho công dân mà còn bao gồm cả cơ quan, tổ chức hoặc thậm chí là cán bộ, công chức. Bất cứ ai khi cho rằng quyết định hoặc hành vi hành chính của cơ quan nhà nước đã xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình đều có quyền khiếu nại.
Khiếu nại hành chính chỉ áp dụng cho các quyết định hành chính sai trái?
Không hoàn toàn. Mặc dù khiếu nại thường được sử dụng khi quyết định hành chính được cho là sai trái, nhưng nó cũng có thể được sử dụng khi quyết định hành chính đó chưa rõ ràng, chưa hợp lý hoặc chưa đảm bảo quyền lợi của người dân.
Khiếu nại hành chính phải được thực hiện bằng văn bản?
Không nhất thiết. Mặc dù việc khiếu nại bằng văn bản là phổ biến và được khuyến khích, nhưng tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể và quy định của pháp luật, người dân có thể khiếu nại bằng hình thức khác như trực tiếp, qua điện thoại hoặc qua các kênh thông tin điện tử.
Hy vọng qua bài viết, ACC Đồng Nai đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Khiếu nại hành chính là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC Đồng Nai nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.
