Sông Đồng Nai – Tiềm năng của dòng sông nội địa dài nhất Việt Nam

Sông Đồng Nai – một trong những dòng sông nội địa dài nhất tại Việt Nam, là biểu tượng của sự phong phú và tiềm năng của vùng đất phía Nam. Với độ dài hơn 586 km và diện tích lưu vực lớn, sông Đồng Nai không chỉ là một nguồn tài nguyên nước quan trọng mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc của địa bàn miền Nam. Hãy cùng nhau khám phá những điều thú vị từ Sông Đồng Nai – Tiềm năng của dòng sông nội địa dài nhất Việt Nam

1. Tìm hiểu về Sông Đồng Nai

Sông Đồng Nai, với độ dài 586 km, là con sông nội địa dài nhất tại Việt Nam. Lưu vực của sông này bao gồm 10 tỉnh, chiếm diện tích chỉ 11%, nhưng lại góp phần đến khoảng 30% GDP của khu vực.

Sông Đồng Nai chảy từ cao nguyên Lang Biang (Lâm Đồng) và kết thúc tại cửa Soài Rạp (huyện Cần Giờ, TP. HCM). Đây là dòng sông nội địa dài nhất ở Việt Nam và có lưu vực lớn thứ ba trên toàn quốc, với diện tích 36.350 km2, chỉ sau sông Cửu Long và sông Hồng. Sông Đồng Nai chảy qua 10 tỉnh, thành phố: Đồng Nai, TP. HCM, Bình Phước, Tây Ninh, Đắk Nông, Long An, Bình Dương, Lâm Đồng, Bình Thuận và Bà Rịa – Vũng Tàu. Các phụ lưu chính của sông bao gồm sông Đa Nhim, sông Bé, sông La Ngà, sông Sài Gòn, sông Đa Hoai và sông Vàm Cỏ. Sông Đồng Nai chia thành hai phân lưu chính là sông Soài Rạp và sông Lòng Tàu.

2. Tiềm năng của Sông Đồng Nai

Theo thông tin từ Bộ Tài Nguyên & Môi trường, lưu vực sông Đồng Nai chỉ chiếm 4,2% lượng nước của Việt Nam, nhưng lại chiếm 11% diện tích đất, đồng thời đóng góp khoảng 30% GDP của đất nước. Trong tỷ lệ này, có khoảng hơn 63% GDP từ ngành công nghiệp, 41% GDP từ ngành dịch vụ và 28% GDP từ ngành nông nghiệp của cả nước. Riêng các địa phương như TP. HCM, Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai và Bình Dương lần lượt đứng ở vị trí thứ nhất, thứ 3, thứ 5 và thứ 6 trong danh sách các địa phương thu ngân sách nhiều nhất vào năm 2022. Ngoài ra, sông Đồng Nai còn là nguồn cung cấp nước ngọt cho khoảng 20 triệu dân trong lưu vực, đóng vai trò quan trọng đối với các lĩnh vực công – nông nghiệp, hàng hải và du lịch sinh thái của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Sông Đồng Nai chảy qua tỉnh cùng tên với hơn 200 km, là con sông dài nhất trong số 10 tỉnh thuộc lưu vực. Ưu điểm này giúp tỉnh Đồng Nai tận dụng hiệu quả tiềm năng trong lĩnh vực công – nông nghiệp và du lịch – dịch vụ. Trong năm 2022, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh đạt gần 63.000 tỷ đồng. Riêng GRDP ước đạt gần 234.000 tỷ đồng, tăng 9,22% so với cùng kỳ; xếp thứ 2 trong khu vực Đông Nam bộ và thứ 4 trên toàn quốc.

Đây là tỉnh có số lượng khu công nghiệp đa dạng nhất trong cả nước với tổng cộng 31 khu công nghiệp đang hoạt động, và với mức độ đô thị hóa cao, nhu cầu sử dụng nước sạch trong sinh hoạt và sản xuất công nghiệp lớn không ngừng tăng. Sông Đồng Nai đóng vai trò quan trọng là nguồn cung cấp nước chính cho sự phát triển của ngành công nghiệp và cuộc sống hàng ngày của cư dân, với lượng nước cung cấp hàng ngày đạt trên 139.000 m3. Trong tương lai, tỉnh sẽ tiến hành mở rộng và thành lập thêm nhiều khu công nghiệp. Đồng thời, khi sân bay quốc tế Long Thành (huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai) đi vào hoạt động, nhu cầu sử dụng nước sạch dự kiến sẽ tăng thêm hơn 180.000 m3 mỗi ngày.

Ngoài ra, nguồn nước phong phú từ sông Đồng Nai cũng đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các khu vực chuyên canh, nuôi trồng thuỷ sản, khai thác năng lượng từ thuỷ điện và phát triển du lịch sinh thái. Trong hình là vườn quốc gia Nam Cát Tiên, nằm trên địa bàn ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Phước và Đồng Nai, với diện tích lên đến 720 km2. Đây cũng là nơi cư trú của hơn 40 loài được liệt vào Sách đỏ thế giới, trong đó loài tê giác một sừng đặc biệt nổi tiếng.

Với tiềm năng về nguồn năng lượng thủy điện, trên sông Đồng Nai hiện đã hoạt động hơn 10 công trình thủy điện. Trong số đó, Nhà máy thủy điện Trị An (nằm tại huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai) nổi bật lên như một trong những nhà máy thủy điện đầu tiên được xây dựng ở miền Nam sau ngày thống nhất đất nước. Hàng năm, nhà máy thủy điện Trị An sản xuất khoảng 1,7 tỷ KWh điện, đáp ứng nhu cầu cung cấp điện cho lưới quốc gia, đồng thời đảm bảo lượng nước cần thiết cho việc tưới tiêu trong khu vực, điều tiết lũ và phát triển giao thông vận tải. Hồ Trị An cũng là điểm đến du lịch được nhiều người yêu thích, đặc biệt là khu vực hạ lưu hồ. Trong mùa khô, khi mực nước rút, khu vực này được trải bởi những bãi cỏ xanh mướt và đất sỏi nhỏ mịn màng.

Bên cạnh đó, một trong những con phụ lưu quan trọng của sông Đồng Nai là sông Sài Gòn, có chiều dài khoảng 256 km, với đoạn chảy qua thành phố Hồ Chí Minh là 80 km. Thành phố Hồ Chí Minh đã tận dụng tiềm năng của sông Sài Gòn, trở thành một trung tâm phát triển năng động hàng đầu cả nước, góp phần nâng cao đời sống kinh tế – xã hội của 8,9 triệu dân. Trong năm 2022, thu ngân sách của TP. HCM đạt 471.562 tỷ đồng, vượt kế hoạch gần 85.000 tỷ đồng, tăng 23,6% so với cùng kỳ. GRDP của thành phố đạt khoảng 1,48 triệu tỷ đồng (theo giá hiện hành).

Sông Sài Gòn đóng vai trò quan trọng là một dòng sông mang giá trị di sản văn hóa-lịch sử, phục vụ cho đời sống cũng như giao thông và kinh tế của thành phố Hồ Chí Minh. Sở Quy hoạch và Kiến trúc TP. HCM đã xác định được bảy khu vực (nằm tại TP. Thủ Đức và các quận 1, 4, 12, 7, Bình Thạnh cùng huyện Củ Chi) có tiềm năng phát triển kinh tế ven sông Sài Gòn. Hiện có khoảng 83 dự án đầu tư xây dựng khu nhà ở, khu phức hợp nhà ở kết hợp với thương mại – dịch vụ, khu công viên kết hợp với vui chơi giải trí trải dài trên toàn tuyến sông, với tổng diện tích khoảng 4,54 km2. Trong hình là khu đô thị mới Thủ Thiêm, có diện tích tổng cộng 6,57 km2, nằm tại bờ sông Sài Gòn, thuộc đoạn chảy qua TP. Thủ Đức.

Trên phương diện khác, huyện Cần Giờ (thuộc thành phố Hồ Chí Minh) là điểm cuối của hệ thống sông Đồng Nai trước khi đổ ra biển Đông. Với sự hiện diện của nhiều dòng sông và rạch, kèm theo rừng ngập mặn, nơi đây có nhiều tiềm năng để phát triển thành một đô thị biển đáng kể trong khu vực. Đã được phê duyệt dự án khu đô thị lấn biển với tổng mức đầu tư 217.000 tỷ đồng, cùng cảng trung chuyển quốc tế có tổng vốn hơn 5,4 tỷ USD và cầu vượt sông Soài Rạp với tổng vốn 10.000 tỷ đồng.

Hơn nữa, đầu năm 2022, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã chính thức phê duyệt đề án “Phát triển kè sông và kinh tế, dịch vụ ven sông giai đoạn 2020-2045”. Mục tiêu của đề án là từng bước xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng đa chức năng dọc theo bờ sông Sài Gòn, tạo ra không gian kiến trúc cảnh quan kết nối các tiện ích công cộng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh tế, dịch vụ liên quan đến sông nước và hạ tầng xanh. Công viên Mê Linh và bến Bạch Đằng, khánh thành vào ngày 17/3/2022, là một trong những bước đầu tiên và cũng là tiền đề cho việc quy hoạch toàn diện khu vực ven sông Sài Gòn theo đề án.