Tài sản cơ sở là thuật ngữ được sử dụng trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là trong các sản phẩm phái sinh như hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai và các giao dịch tài chính khác. Được quy định tại Khoản 23 Điều 2 Thông tư 41/2016/TT-NHNN, tài sản cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc xác định giá trị của các sản phẩm tài chính, cũng như trong việc duy trì tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Trong bài viết này, cùng ACC Đồng Nai tìm hiểu tài sản cơ sở là gì, các loại tài sản cơ sở theo quy định, tầm quan trọng của nó đối với ngân hàng, cũng như các quy định pháp lý liên quan đến tài sản cơ sở.
1. Tài sản cơ sở là gì?
Tài sản cơ sở là tài sản tài chính gốc được sử dụng làm cơ sở để xác định giá trị của các sản phẩm phái sinh. Phái sinh là những công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá trị của tài sản cơ sở. Ví dụ, hợp đồng quyền chọn hay hợp đồng tương lai sẽ có giá trị dựa trên giá của tài sản cơ sở như cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ, hoặc các loại tài sản tài chính khác.
Tài sản cơ sở không chỉ là yếu tố quan trọng trong việc xác định giá trị các sản phẩm tài chính, mà còn đóng vai trò trong việc duy trì tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng. Điều này có nghĩa là tài sản cơ sở có thể giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro tài chính và đảm bảo sự ổn định trong các giao dịch tài chính.
2. Các loại tài sản cơ sở theo quy định
Theo Thông tư 41/2016/TT-NHNN, tài sản cơ sở bao gồm nhiều loại tài sản khác nhau. Dưới đây là các loại tài sản cơ sở phổ biến mà các ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài có thể sử dụng:
- a) Tiền mặt
Tiền mặt là một loại tài sản cơ sở quan trọng trong các giao dịch tài chính. Đây là loại tài sản có giá trị ngay lập tức và có thể sử dụng để thanh toán các khoản chi phí hoặc thực hiện các giao dịch tài chính khác. Tiền mặt thường được sử dụng trong các hợp đồng phái sinh để làm cơ sở xác định giá trị của sản phẩm, đặc biệt trong các giao dịch quyền chọn hoặc hợp đồng tương lai.
- b) Công cụ vốn chủ sở hữu của đơn vị khác
Công cụ vốn chủ sở hữu của đơn vị khác (chẳng hạn như cổ phiếu hoặc chứng chỉ quỹ) cũng là một tài sản cơ sở phổ biến. Các công cụ này có giá trị tài chính rõ ràng và có thể dễ dàng giao dịch trên thị trường tài chính. Khi sử dụng các công cụ này làm tài sản cơ sở, giá trị của sản phẩm phái sinh sẽ được tính toán dựa trên giá trị của các công cụ vốn chủ sở hữu đó.
- c) Quyền theo hợp đồng
Một trong những tài sản cơ sở quan trọng là quyền theo hợp đồng, bao gồm quyền nhận tiền mặt hoặc tài sản tài chính khác từ một đơn vị khác, cũng như quyền trao đổi các tài sản tài chính hoặc nợ phải trả tài chính với đơn vị khác. Những quyền này có thể mang lại lợi ích cho ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài, vì chúng tạo ra cơ hội để thay đổi giá trị của các tài sản cơ sở trong các sản phẩm phái sinh.
- Quyền nhận tiền mặt hoặc tài sản tài chính khác: Đây là quyền mà một bên có thể yêu cầu bên còn lại trả tiền mặt hoặc chuyển giao tài sản tài chính (ví dụ, cổ phiếu hoặc trái phiếu).
- Quyền trao đổi tài sản tài chính hoặc nợ phải trả tài chính: Quyền này cho phép các bên tham gia trao đổi tài sản tài chính hoặc nghĩa vụ nợ với các điều kiện có thể có lợi cho các bên.
- d) Hợp đồng thanh toán bằng công cụ vốn chủ sở hữu của ngân hàng
Một loại tài sản cơ sở khác là hợp đồng sẽ hoặc có thể được thanh toán bằng công cụ vốn chủ sở hữu của ngân hàng. Điều này có thể bao gồm các hợp đồng mà trong đó các bên tham gia cam kết thanh toán một khoản tiền hoặc tài sản tài chính bằng các công cụ vốn chủ sở hữu của ngân hàng.
>>>> Xem thêm bài viết: Tránh thuế là gì?
3. Tầm quan trọng của tài sản cơ sở trong quản lý an toàn vốn
Tài sản cơ sở đóng một vai trò rất quan trọng trong việc duy trì tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Dưới đây là hai vai trò chủ yếu của tài sản cơ sở trong việc đảm bảo an toàn vốn:
- a) Công cụ xác định giá trị sản phẩm phái sinh
Tài sản cơ sở là yếu tố chính để xác định giá trị các sản phẩm phái sinh như hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, và các công cụ tài chính khác. Vì các sản phẩm phái sinh có giá trị phụ thuộc vào giá trị của tài sản cơ sở, việc quản lý và xác định đúng giá trị tài sản cơ sở là rất quan trọng để đảm bảo tính ổn định của các giao dịch tài chính.
- b) Đảm bảo an toàn vốn của ngân hàng
Các ngân hàng sử dụng tài sản cơ sở để giảm thiểu rủi ro tài chính và duy trì tỷ lệ an toàn vốn. Tỷ lệ an toàn vốn là chỉ tiêu quan trọng để đảm bảo rằng ngân hàng có đủ vốn chủ sở hữu để đối phó với các rủi ro tiềm ẩn. Tài sản cơ sở giúp ngân hàng xác định và quản lý các rủi ro trong các giao dịch tài chính, đồng thời đảm bảo rằng ngân hàng không bị thiếu hụt vốn trong các tình huống không lường trước được.
4. Quy định về tài sản cơ sở theo Thông tư 41/2016/TT-NHNN
Thông tư 41/2016/TT-NHNN quy định rõ các yếu tố và điều kiện về tài sản cơ sở đối với các ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Theo đó, tài sản cơ sở được sử dụng để xác định tỷ lệ an toàn vốn và đảm bảo rằng các ngân hàng tuân thủ các quy định về quản lý vốn. Các ngân hàng cần phải xem xét và sử dụng tài sản cơ sở đúng cách để duy trì mức vốn an toàn và tránh các rủi ro tài chính.
Cụ thể, các quy định về tài sản cơ sở như sau:
- Các tài sản cơ sở phải được đánh giá đúng giá trị thị trường để tính toán các sản phẩm phái sinh và tỷ lệ an toàn vốn.
- Các ngân hàng phải tuân thủ các yêu cầu về sử dụng tài sản cơ sở trong các giao dịch tài chính để đảm bảo không vi phạm các quy định về vốn và an toàn tài chính.
>>>> Xem thêm bài viết: Ấn chỉ thuế là gì?
5. Mọi người cùng hỏi
Tài sản cơ sở có thể thay đổi không?
Tài sản cơ sở có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố thị trường và các điều kiện kinh tế. Ví dụ, giá trị của cổ phiếu hoặc các công cụ vốn chủ sở hữu có thể thay đổi theo sự biến động của thị trường tài chính.
Các ngân hàng có thể sử dụng tài sản cơ sở của mình để bảo vệ các giao dịch tài chính không?
Có, ngân hàng có thể sử dụng tài sản cơ sở như tiền mặt, cổ phiếu, hoặc quyền theo hợp đồng để bảo vệ các giao dịch tài chính và giảm thiểu rủi ro. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược quản lý rủi ro tài chính của ngân hàng.
Tài sản cơ sở có phải là yếu tố duy nhất trong việc xác định giá trị sản phẩm phái sinh không?
Không, ngoài tài sản cơ sở, các yếu tố khác như thời gian đáo hạn, sự biến động của thị trường và các yếu tố vĩ mô khác cũng ảnh hưởng đến giá trị của sản phẩm phái sinh.
ACC Đồng Nai hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Tài sản cơ sở là gì và vai trò quan trọng của nó trong các sản phẩm phái sinh, cũng như trong quản lý an toàn vốn của ngân hàng.
