Hộ kinh doanh và hợp tác xã là hai hình thức kinh doanh phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt phù hợp với các mô hình kinh doanh quy mô nhỏ và vừa. Dù có những điểm tương đồng về mục tiêu phát triển kinh tế, tạo việc làm và dễ dàng thành lập, nhưng hai hình thức này lại có sự khác biệt rõ rệt về cơ cấu tổ chức, quyền hạn của các thành viên và trách nhiệm tài chính. Việc hiểu rõ sự khác nhau giữa hộ kinh doanh và hợp tác xã sẽ giúp các chủ thể lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp với mục tiêu và nhu cầu của mình. Bài viết sau ACC Đồng Nai sẽ giúp quý khách So sánh hộ kinh doanh và hợp tác xã có gì khác nhau.
So sánh hộ kinh doanh và hợp tác xã có gì khác nhau
Hiện nay không có quy định nào định nghĩa về hộ kinh doanh. Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP có quy định: “Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ”.
2. Hợp tác xã là gì?
Hợp tác xã, theo quy định tại khoản 1 Điều 3 của Luật Hợp tác xã 2012, là một tổ chức kinh tế tập thể, mang hình thức đồng sở hữu và có tư cách pháp nhân. Để thành lập hợp tác xã, ít nhất phải có 07 thành viên tự nguyện tham gia. Các thành viên hợp tác với nhau nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và tạo việc làm, từ đó đáp ứng nhu cầu chung của cộng đồng. Hợp tác xã hoạt động trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đồng thời đảm bảo nguyên tắc bình đẳng và dân chủ trong công tác quản lý.
3. So sánh hộ kinh doanh và hợp tác xã có gì khác nhau?
Hợp tác xã (HTX) và hộ kinh doanh cá thể (HKD) đều là những hình thức kinh doanh phổ biến tại Việt Nam, nhưng chúng có nhiều điểm khác biệt từ bản chất thành lập, đối tượng tham gia đến cơ cấu quản lý và nghĩa vụ thuế. Dưới đây là một số điểm giống và khác nhau cơ bản giữa hai loại hình này:
Giống nhau: Cả HTX và HKD đều không phải là loại hình doanh nghiệp, đối tượng thành lập của cả hai là cá nhân hoặc hộ gia đình, và cả hai có thể hoạt động kinh doanh tại nhiều địa điểm, nhưng trụ sở chính chỉ có thể đặt tại một nơi. Quy trình đăng ký thành lập của cả HTX và HKD đều không phức tạp, thời gian thành lập nhanh chóng, thường từ 3-5 ngày làm việc để được cấp giấy chứng nhận đăng ký.
Khác nhau:
Đối tượng tham gia và quyền đăng ký thành lập: Hợp tác xã có thể có cả cá nhân, hộ gia đình, người nước ngoài và các tổ chức tham gia, trong khi hộ kinh doanh chỉ cho phép cá nhân, hộ gia đình là công dân Việt Nam đăng ký. Hơn nữa, thành viên hợp tác xã có thể tham gia nhiều HTX khác, nhưng mỗi cá nhân chỉ được đăng ký một hộ kinh doanh duy nhất.
Quyền hạn quyết định của thành viên: Các thành viên của hợp tác xã có quyền bình đẳng trong việc quyết định các vấn đề của HTX, còn trong hộ kinh doanh, quyền quyết định thường thuộc về chủ hộ hoặc theo thỏa thuận giữa các thành viên trong hộ gia đình.
Cơ cấu tổ chức và người đại diện: Hợp tác xã có cơ cấu tổ chức phức tạp hơn, bao gồm đại hội thành viên, hội đồng quản trị, giám đốc và ban kiểm soát, trong khi hộ kinh doanh chỉ có chủ hộ kinh doanh là người đại diện theo pháp luật.
Tư cách pháp nhân: Hợp tác xã có tư cách pháp nhân và có thể tham gia các hoạt động kinh doanh lớn hơn như góp vốn, mua bán cổ phần, thành lập doanh nghiệp, trong khi hộ kinh doanh cá thể không có tư cách pháp nhân và không được phép tham gia các hoạt động này.
Quyền và trách nhiệm tài sản: Hợp tác xã chịu trách nhiệm hữu hạn về tài sản và có thể chia lợi nhuận dựa trên công sức đóng góp của các thành viên, trong khi hộ kinh doanh chịu trách nhiệm vô hạn và lợi nhuận được phân chia theo thỏa thuận của thành viên trong hộ gia đình.
Các loại thuế và hóa đơn: Hợp tác xã và hộ kinh doanh cá thể phải nộp các loại thuế khác nhau. Hợp tác xã phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, trong khi hộ kinh doanh cá thể nộp thuế thu nhập cá nhân. Cả hai đều phải chịu thuế môn bài và thuế giá trị gia tăng, nhưng hợp tác xã có thể sử dụng hóa đơn đỏ, trong khi hộ kinh doanh chỉ sử dụng hóa đơn bán hàng.
4. Ưu điểm và nhược điểm của hộ kinh doanh và hợp tác xã
Ưu điểm của hợp tác xã: Hợp tác xã có quy trình đăng ký thành lập dễ dàng và nhanh chóng, thu hút được đông đảo thành viên tham gia vì không có giới hạn về số lượng thành viên. Một ưu điểm quan trọng của hợp tác xã là có tư cách pháp nhân, giúp tách biệt rõ ràng tài sản của tổ chức với tài sản cá nhân, đồng thời có quyền yêu cầu tòa án giải quyết các tranh chấp thương mại với các pháp nhân khác. Các thành viên hợp tác xã chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính, từ đó giảm thiểu rủi ro. Hợp tác xã còn tạo ra cơ hội việc làm và môi trường phát triển cho các thành viên, đồng thời có thể nhận được nhiều ưu đãi, chính sách hỗ trợ từ nhà nước.
Nhược điểm của hợp tác xã: Dù có nhiều ưu điểm, nhưng hợp tác xã cũng có một số nhược điểm. Các thành viên trong hợp tác xã không thể chủ động hoàn toàn trong các quyết định, và quyền hạn của họ không phụ thuộc vào số vốn góp. Điều này khiến việc thu hút thêm thành viên tham gia góp vốn trở nên khó khăn hơn.
Ưu điểm của hộ kinh doanh cá thể: Hộ kinh doanh cá thể mang lại sự linh hoạt và chủ động trong quyết định hoạt động kinh doanh, vì quyền quyết định thuộc về chủ hộ hoặc các thành viên trong hộ gia đình. Thủ tục đăng ký thành lập hộ kinh doanh cá thể cũng rất dễ dàng và nhanh chóng. Hơn nữa, hộ kinh doanh cá thể không phải nộp nhiều loại thuế, giúp giảm gánh nặng tài chính cho các thành viên. Quy mô nhỏ của hộ kinh doanh cũng giúp việc quản lý dễ dàng và hiệu quả hơn.
Nhược điểm của hộ kinh doanh cá thể: Tuy nhiên, hộ kinh doanh cá thể cũng gặp phải một số nhược điểm. Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, điều này hạn chế khả năng tham gia vào các hoạt động lớn như góp vốn, mua cổ phần hoặc hợp tác với các doanh nghiệp khác. Hơn nữa, chủ hộ kinh doanh chịu trách nhiệm tài sản vô hạn, khiến họ phải đối mặt với rủi ro cao nếu có vấn đề phát sinh trong quá trình kinh doanh. Khi muốn mở rộng quy mô, hộ kinh doanh cá thể phải chuyển đổi lên doanh nghiệp, điều này đòi hỏi thêm thủ tục và chi phí.
Hộ kinh doanh và hợp tác xã đều có thể tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh?
Có, cả hộ kinh doanh và hợp tác xã đều có thể tham gia vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên, quy mô và phạm vi hoạt động của mỗi hình thức có thể khác nhau.
Hộ kinh doanh và hợp tác xã đều có cách thức phân chia lợi nhuận giống nhau?
Không, hộ kinh doanh: Lợi nhuận thuộc về chủ hộ và được phân chia theo quyết định của chủ hộ. Hợp tác xã: Lợi nhuận được phân chia theo tỷ lệ đóng góp của từng thành viên, thường dựa trên vốn góp, lao động đóng góp và kết quả kinh doanh của từng thành viên.
Hộ kinh doanh và hợp tác xã đều phải đăng ký kinh doanh?
Có, cả hộ kinh doanh và hợp tác xã đều phải thực hiện thủ tục đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật để được phép hoạt động. Tuy nhiên, thủ tục đăng ký và các giấy tờ cần thiết sẽ khác nhau giữa hai hình thức này.
Hy vọng qua bài viết, ACC Đồng Nai đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về So sánh hộ kinh doanh và hợp tác xã có gì khác nhau. Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC Đồng Nai nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.
