Án phí dân sự là khoản tiền mà các bên tham gia trong vụ án dân sự phải nộp cho Nhà nước khi tiến hành giải quyết tranh chấp tại tòa án. Án phí nhằm mục đích đảm bảo chi phí cho quá trình xét xử và thực thi các phán quyết của tòa. Mức án phí được xác định dựa trên giá trị tài sản tranh chấp hoặc mức độ phức tạp của vụ án, và có thể thay đổi tùy vào từng trường hợp cụ thể. Bài viết này ACC Đồng Nai sẽ giúp quý khách hiểu rõ hơn về Án phí dân sự là gì?
1. Án phí dân sự là gì?
Án phí dân sự là khoản tiền mà Nhà nước thu trong mỗi vụ án dân sự để bù đắp chi phí cho việc xét xử và nhằm giáo dục công dân tự nguyện chấp hành pháp luật, tránh việc phải đưa các tranh chấp ra tòa. Căn cứ pháp lý điều chỉnh án phí dân sự là Pháp lệnh án phí, lệ phí tòa án năm 2009.
Án phí dân sự được chia thành hai loại: án không có giá ngạch và án có giá ngạch. Án không có giá ngạch bao gồm các vụ án như ly hôn không có tranh chấp về tài sản, yêu cầu xác định cha, mẹ cho con, hoặc xác định người mất tích, người đã chết. Án có giá ngạch áp dụng đối với các vụ án có giá trị tài sản tranh chấp.
Theo Pháp lệnh án phí, lệ phí tòa án 2009, một số đối tượng được miễn án phí, bao gồm: người yêu cầu cấp dưỡng, người đòi bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, người khiếu nại về danh sách cử tri, và các tổ chức xã hội khởi kiện vì lợi ích chung. Ngoài ra, những người có khó khăn về kinh tế và có xác nhận của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ chức xã hội sẽ được miễn hoặc giảm một phần án phí.
Căn cứ Điều 4, Điều 10 và Điều 11 của Pháp lệnh này, khi xét xử sơ thẩm, tòa án quyết định người phải chịu án phí dựa trên nguyên tắc “các đương sự đều phải chịu án phí sơ thẩm đối với yêu cầu của họ không được chấp nhận”. Đặc biệt đối với vụ án ly hôn, nguyên đơn phải chịu án phí, không phụ thuộc vào việc yêu cầu của họ có được chấp nhận hay không.
Trong trường hợp kháng cáo, đương sự phải nộp tạm ứng án phí phúc thẩm. Nếu tòa án phúc thẩm sửa hoặc hủy án sơ thẩm, tiền tạm ứng án phí phúc thẩm sẽ được hoàn trả.
2. Phân biệt án phí và lệ phí toà án
Án phí và lệ phí dân sự đều là khoản tiền thu vào cho ngân sách Nhà nước liên quan đến việc giải quyết các yêu cầu, tranh chấp dân sự tại Tòa án. Tuy nhiên, có sự khác biệt cơ bản giữa hai khái niệm này. Án phí liên quan đến các “vụ án” dân sự, trong khi lệ phí liên quan đến việc giải quyết các “vụ việc” dân sự, tức là những trường hợp không có tranh chấp phức tạp, thường được gọi là “việc dân sự”.
Án phí bao gồm các khoản tiền mà đương sự phải nộp khi Tòa án đã giải quyết vụ án bằng bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật. Án phí được phân thành án phí sơ thẩm và án phí phúc thẩm, căn cứ theo Điều 3 của Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14.
Lệ phí Tòa án bao gồm nhiều loại lệ phí, chẳng hạn như lệ phí giải quyết yêu cầu về dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động thuộc thẩm quyền của Tòa án, lệ phí công nhận và thi hành các bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài tại Việt Nam, lệ phí liên quan đến trọng tài thương mại, lệ phí phá sản, và nhiều loại lệ phí khác, được quy định tại Điều 4 của Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14.
Đối với án phí, nghĩa vụ nộp thuộc về các đương sự trong vụ án dân sự (Điều 26, 27, 29). Trong khi đó, lệ phí Tòa án có thể do người yêu cầu giải quyết việc dân sự, người kháng cáo, hoặc các bên liên quan trong vụ án ly hôn, thỏa thuận nuôi con, chia tài sản khi ly hôn, v.v. (Điều 37).
Về cơ quan thu nộp, án phí được thu bởi cơ quan thi hành án dân sự (Điều 10). Còn lệ phí Tòa án có thể do cơ quan thi hành án dân sự, Tòa án hoặc Bộ Ngoại giao thu nộp, tùy vào từng loại lệ phí (Điều 10).
Mục đích của án phí là bù đắp chi phí mà Nhà nước đã sử dụng cho hoạt động của Tòa án, bảo đảm tính hợp lý trong chính sách tài chính. Mục đích của lệ phí là nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và đảm bảo quyền lợi của người yêu cầu giải quyết các vụ việc dân sự.
Cả án phí và lệ phí đều được quy định tại Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14, là căn cứ pháp lý chính cho việc thu các khoản này.
Xem thêm: Đơn phương ly hôn ai chịu án phí?
3. Mức án phí dân sự
Án phí dân sự là khoản tiền mà các đương sự phải nộp khi Tòa án giải quyết các vụ việc hoặc tranh chấp dân sự. Các vụ án dân sự có thể bao gồm tranh chấp về đất đai, hợp đồng dân sự, thừa kế, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, và nhiều vấn đề khác. Mức án phí dân sự sơ thẩm được chia thành hai loại: án phí có giá ngạch và án phí không có giá ngạch.
Án phí dân sự sơ thẩm không có giá ngạch áp dụng cho những vụ án không có giá trị tài sản cụ thể, chẳng hạn như tranh chấp trong lĩnh vực dân sự, lao động, hôn nhân gia đình, hoặc tranh chấp kinh doanh, thương mại. Mức án phí cho các vụ án này thường là một số tiền cố định, ví dụ như 300.000 đồng đối với tranh chấp dân sự, lao động, hôn nhân gia đình, và 3.000.000 đồng đối với tranh chấp kinh doanh thương mại.
Án phí dân sự sơ thẩm có giá ngạch áp dụng đối với những vụ án có giá trị tài sản tranh chấp xác định được. Mức án phí sẽ tính theo tỷ lệ phần trăm của giá trị tài sản tranh chấp, và có thể tăng theo từng ngưỡng giá trị cụ thể của tài sản. Ví dụ, trong tranh chấp dân sự và hôn nhân gia đình, nếu giá trị tranh chấp dưới 6 triệu đồng, mức án phí là 300.000 đồng, nhưng nếu giá trị tranh chấp trên 6 triệu đồng đến 400 triệu đồng, mức án phí sẽ là 5% giá trị tài sản tranh chấp.
Đối với án phí dân sự phúc thẩm, mức án phí cho các vụ án dân sự, lao động, hôn nhân gia đình là 300.000 đồng và đối với các vụ án kinh doanh, thương mại là 2.000.000 đồng. Đặc biệt, đối với các vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn, mức án phí sẽ chỉ bằng 50% mức án phí quy định.
Các mức án phí cụ thể cho từng loại tranh chấp được quy định chi tiết để đảm bảo công bằng và hợp lý trong việc thu thập chi phí cho quá trình giải quyết các vụ án dân sự.
4. Câu hỏi thường gặp
Án phí dân sự là khoản tiền mà người thắng kiện phải trả?
Không, án phí dân sự là khoản tiền mà đương sự trong vụ án (cả nguyên đơn và bị đơn) có nghĩa vụ phải nộp vào ngân sách nhà nước theo quyết định của Tòa án. Mức án phí sẽ phụ thuộc vào giá trị vụ án và loại vụ án.
Mọi vụ án dân sự đều phải nộp án phí?
Đúng, theo quy định của pháp luật, mọi vụ án dân sự khi được đưa ra Tòa án đều phải nộp án phí. Đây là một nghĩa vụ pháp lý của các đương sự.
Án phí dân sự chỉ nộp một lần khi khởi kiện?
Không hoàn toàn. Thông thường, án phí sẽ được nộp trước khi vụ án được đưa ra xét xử. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể phải nộp thêm án phí khi vụ án được chuyển lên cấp phúc thẩm hoặc tái thẩm.
Hy vọng qua bài viết, ACC Đồng Nai đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Án phí dân sự là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC Đồng Nai nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.
